સમાજિક વિજ્ઞાન માટે

ધોરણ-૭  સામાજિક વિજ્ઞાન  પ્રથમસત્ર

પાઠ-૧  : બે મહારાજ્યો

૧ – કનોજ

૦૧	હર્ષવર્ધનનો સમયગાળો જણાવો.
	ઈ.સ. ૬૦૬ થી ૬૪૭
૦૨	હર્ષવર્ધનના પિતાનું નામ જણાવો.
	પ્રભાકરવર્ધન
૦૩	હર્ષવર્ધનના મોટાભાઈનું નામ જણાવો.
	રાજ્યવર્ધન
૦૪	રાજ્યવર્ધનનું મોત કોના કારણે થયું ?
	ગૌડ રાજવી શશાંકને કારણે
૦૫	હર્ષવર્ધનની બહેનનું નામ શું હતું ?
	રાજ્યશ્રી
૦૬	હર્ષવર્ધનની બહેન રાજ્યશ્રીને કોને કેદ કરી હતી ?
	માળવાના રાજા દેવગુપ્તે
૦૭	હર્ષવર્ધને કોની સલાહથી રાજગાદી સંભાળી ?
	રાજ્યના આગેવાનોની સલાહથી
૦૮	હર્ષવર્ધને કઈ રાજગાદી સંભાળી ?
	થાણેશ્વરની રાજગાદી
૦૯	બૌદ્ધ સાધુનું નામ શું હતું ?
	દિવાકર મિત્ર
૧૦	હર્ષવર્ધને માળવાના કયા રાજાને હરાવ્યો ?
	દેવગુપ્ત
૧૧	હર્ષવર્ધને કામરૂપ (આસામ)ના કયા રાજા સાથે મૈત્રીસંબંધો બાંધ્યા ?
	ભાસ્કરવર્મન
૧૨	હર્ષવર્ધનને દક્ષિણના કયા રાજવીને હરાવવામાં સફળતામળી નહીં ?
	ચાલુક્ય રાજવી પુલકેશી બીજો
૧૩	હર્ષવર્ધને સતત કેટલા વર્ષ સુધી વિજયયાત્રા કરી ?
	સાત વર્ષ
૧૪	હર્ષવર્ધન પોતાના રાજ્યની જાતે દેખરેખ રાખવા માટેશું કરતો હતો ?
	પ્રવાસ કરતો હતો
૧૫	હર્ષવર્ધને પોતાની દિનચર્યાને કેટલા ભાગમાં વહેંચીહતી ?
	ત્રણ ભાગમાં
૧૬	હર્ષવર્ધનની દિનચર્યાના ત્રણ ભાગ કયા કયા છે ?
	૧.વહીવટ માટે ૨.પ્રજા કલ્યાણ માટે ૩.ધાર્મિક કાર્યો માટે
૧૭	હર્ષવર્ધન કેવા કાર્યો કરવામાં ભોજન પણ ભૂલી જતો હતો ?
	સદ્કાર્યો કરવામાં
૧૮	હર્ષવર્ધનના મંત્રીઓમાં કોનો કોનો સમાવેશ થતો હતો ?
	સેનાપતિ,પ્રતિહાર(દ્વારપાલ),સંધિવિગ્રાહક(વિદેશમંત્રી),રાજદૂત,પરરાજ્યમંત્રી,મહાદંડનાયક (વડાન્યાયાધીશ),અક્ષપટલિક(નોંધણીકરનાર)
૧૯	હર્ષવર્ધને શેની પર પ્રતિબંધ ફરમાવ્યો હતો ?
	જીવહિંસા પર
૨૦	હર્ષવર્ધન પ્રતિવર્ષ શેનું આયોજન કરતો હતો ?
	બૌદ્ધધર્મ ચર્ચા-સભા
૨૧	હર્ષવર્ધન દર પાંચ વર્ષે શેનું આયોજન કરતો હતો ?
	પ્રયાગ મુકામે ધર્મપરિષદનું આયોજન
૨૨	હર્ષવર્ધનના દરબારની શોભામાં કોના કારણે વૃદ્ધિ થતી હતી ?
	સુસંસ્કૃત સાહિત્યકાર મહાકવિ બાણભટ્ટ
૨૩	બાણભટ્ટની પ્રખ્યાત કૃતિઓ કઈ છે ?
	હર્ષચરિત, કાદમ્બરી
૨૪	બાણભટ્ટે કઈ ભાષામાં પોતાની કૃતિઓ લખી છે ?
	સંસ્કૃત ભાષામાં
૨૫	હર્ષવર્ધને રચેલા ત્રણ નાટકોના નામ આપો.
	નાગાનંદ,રત્નાવલિ,પ્રિયદર્શિકા
૨૬	હર્ષવર્ધનના રાજ્યમાં કઈ મહાન વિદ્યાપીઠ આવેલી હતી ?
	નાલંદા વિદ્યાપીઠ
૨૭	હર્ષવર્ધને નાલંદા વિદ્યાપીઠના નિભાવ માટે કેટલા ગામ આપ્યા હતા ?
	૧૦૦ જેટલાં ગામ
૨૮	લોહ,સોમલ અને પારાની ભસ્મનો ઔષધિ તરીકે ઉપયોગ સૂચવનાર રસાયણશાસ્ત્રીનું નામ આપો.
	નાગાર્જુન
૨૯	નાગાર્જુન કઈ વિદ્યાપીઠ સાથે સંકળાયેલા હતા ?
	નાલંદા વિદ્યાપીઠ
૩૦	નાલંદા વિદ્યાપીઠમાં વિદ્યાર્થીને કેવી રીતે પ્રવેશ આપવામાં આવતો હતો ?
	પ્રવેશ પરીક્ષા પાસ કરે તેને
૩૧	નાલંદા વિદ્યાપીઠમાં રહેવા, જમવા તથા શિક્ષણ મેળવવાની વ્યવસ્થા કેવી હતી ?
	નિ:શુલ્ક હતી
૩૨	નાલંદા વિદ્યાપીઠના ભવ્ય અને સમૃદ્ધ પુસ્તકાલયનું નામ શું હતું ?
	ધર્મગંજ
૩૩	હર્ષવર્ધનના સમયમાં પ્રજામાં કયા કયા કુરિવાજો હતા ?
	સતીપ્રથા,બાળલગ્નો,બહુલગ્નોની પ્રથા
૩૪	હર્ષવર્ધનના સમયમાં લોકો કેવા અલંકારો ધારણ કરતાં હતા ?
	ફૂલમાળા,વેઢ,વીંટીઓ,કડાં,કંગન,હાર વગેરે
૩૫	હર્ષવર્ધનના સમયમાં ગામડાઓમાં ફરીને લોકોને મનોરંજન કોણ પૂરું પાડતું હતું ?
	નટ અને મદારી
૩૬	હર્ષવર્ધનના સમયમાં પ્રજાનો મુખ્ય વ્યવસાય કયો હતો ?
	કૃષિ અને પશુપાલન
૩૭	હર્ષવર્ધનના સમયમાં જમીન મહેસૂલ કેટલું લેવામાં આવતું હતું ?
	૧:૬ (ઉપજનો છટ્ઠો ભાગ)
૩૮	હર્ષવર્ધનના સમયમાં આંતર-બાહ્ય વ્યાપાર કોને હસ્તક હતો ?
	વૈશ્યોને હસ્તક
૩૯	વ્યાપાર માટે કયાંથી કયાં સુધી સળંગ રાજમાર્ગની સુવિધા રાજ્ય તરફથી કરવામાં આવી હતી ?
	પાટલીપુત્રથી ભૃગુકચ્છ બંદર (હાલનું ભરૂચ) સુધી
૪૦	વ્યાપાર વિનિમય માટે કેવા સિક્કાનું ચલણ હતું ?
	સોના-ચાંદીના સિક્કાનું ચલણ
૪૧	કઈ કઈ વસ્તુઓની નિકાસ કરવામાં આવતી હતી ?
	અલંકારો,મૂર્તિઓ,હાથીદાંત,ઇમારતી લાકડાનું રાચરચીલું બનાવી તેની નિકાસ થતી
૪૨	હર્ષવર્ધનના સમયમાં ભારતમાં આવેલ ચીની મુસાફરનું નામ શું હતું ?
	હ્યુ-એન-ત્સાંગ
૪૩	હ્યુ-એન-ત્સાંગ શા માટે ભારત આવ્યો હતો ?
	બૌદ્ધધર્મના અભ્યાસ માટે
૪૪	હ્યુ-એન-ત્સાંગે કઈ પ્રાચીન વિદ્યાપીઠમાં ૫ વર્ષ સુધી અભ્યાસ કર્યો હતો ?
	નાલંદા વિદ્યાપીઠ
૪૫	હ્યુ-એન-ત્સાંગ ક્યારે ચીન પરત ફર્યો ?
	ઈ.સ. ૬૪૫ માં
૪૬	હ્યુ-એન-ત્સાંગ કયા રસ્તે ચીન પરત ફર્યો ?
	મધ્ય એશિયાના રસ્તે થઈ ચીન પરત ફર્યો
૪૭	હ્યુ-એન-ત્સાંગ પોતાની સાથે શું શું લેતો ગયો ?
	કેટલાંક પુસ્તકો,અવશેષો અને મૂર્તિઓ
૪૮	હર્ષવર્ધને ઉજવેલ કઈ બૌદ્ધ ધર્મપરિષદમાં હ્યુ-એન-ત્સાંગે ભાગ લીધો હતો ?
	પ્રયાગની છઠ્ઠી બૌદ્ધ ધર્મપરિષદમાં
૪૯	હ્યુ-એન-ત્સાંગના મતે હર્ષવર્ધનના રાજ્યોમાં કેટલાં બૌદ્ધ મઠો હતો ?
	૧૦૦ બૌદ્ધ મઠો

ધોરણ-૭  સામાજિક વિજ્ઞાન  પ્રથમસત્રપાઠ-૧  : બે મહારાજ્યો૨ – વાતાપી

૦૧	દક્ષિણના કયા રાજા સામે હર્ષવર્ધનની હાર થઈ હતી ?
	પુલકેશી બીજો
૦૨	દક્ષિણ ભારતમાં ચાલુક્ય (સોલંકી) વંશે કયા નગરમાં પોતાની રાજધાની રાખી ?
	વાતાપી નગરમાં (બાદામી કર્ણાટક)
૦૩	અશ્વમેઘ યજ્ઞ કોને કરાવ્યો હતો ?
	પુલકેશી પહેલાએ
૦૪	તેના ધ્વજમાં શેનું ચિહ્ન હતું ?
	વરાહાવતારનું ચિહ્ન
૦૫	પુલકેશી પહેલા પછી તેમની ગાદી કોને સંભાળી હતી ?
	પુલકેશી પહેલાનો પુત્ર કીર્તિવર્મા
૦૬	કીર્તિવર્મા પછી રાજગાદી કોને સંભાળી હતી ?
	પુલકેશી પહેલાનો ભાઈ મંગલેશ
૦૭	મંગલેશ રાજા બન્યા પછી તેને કયું મંદિર બંધાવ્યું હતું ?
	વિષ્ણુમંદિર
૦૮	મંગલેશ પછી રાજગાદી કોને સંભાળી હતી ?
	પુલકેશી બીજો
૦૯	પુલકેશી બીજાનો સમયગાળો જણાવો.
	ઈ.સ. ૬૧૦ થી ૬૪૨ સુધી
૧૦	પુલકેશી બીજાએ આશરે કેટલા વર્ષ સુધી રાજ્ય કર્યું ?
	૩૦ વર્ષ સુધી
૧૧	પુલકેશી બીજાએ કયા કયા પ્રદેશો જીત્યા હતા ?
	લાટ (દક્ષિણ ગુજરાત), ગુર્જર (ઉત્તર ગુજરાત), કૃષ્ણા અને ગોદાવરી વચ્ચેના વેંગી પ્રદેશો, આન્ધ્રપ્રદેશ
૧૨	પુલકેશી બીજો અને હર્ષવર્ધન કયાં ભેગા થયા અને મોટું યુદ્ધ થયું ?
	નર્મદા પાસે
૧૩	હર્ષવર્ધનની વિજયકૂચ કોને થંભાવી દીધી ?
	પુલકેશી બીજાએ
૧૪	હર્ષવર્ધન – પુલકેશી વિગ્રહથી કનોજનું સામ્રાજ્ય ક્યાં સુધી આવીને અટકી ગયું ?
	નર્મદા સુધી
૧૫	પુલકેશી બીજો શેનો શોખીન હતો ?
	કળા (કલા) નો
૧૬	પુલકેશી બીજાના સમયમાં કઈ કઈ ગુફાઓ નિર્માણ પામી હતી ?
	વાતાપી અને ધારાપુરીની ગુફાઓ, અજંતાની ગુફાઓ
૧૭	પુલકેશી બીજાનું મૃત્યુ કેવી રીતે થયું ?
	કાંચીવરમના પલ્લવ વંશના રાજા સાથે યુદ્ધમાં લડતાં લડતાં પુલકેશી બીજાનું મૃત્યુ થયું (ઈ.સ. ૬૪૨ માં)
૧૮	હર્ષવર્ધનનું મૃત્યુ ક્યારે થયું હતું ?
	પુલકેશી બીજાના મૃત્યુ પછી પાંચ વર્ષે (ઈ.સ. ૬૪૭ માં)